Achtergrond en doel

Het oudste gedeelte van de openbare begraafplaats in Anloo is een goed voorbeeld van een historische begraafplaats, die het waard is in stand te houden. Sinds de aanleg ervan in 1828 heeft de begraafplaats gedurende lange tijd gefungeerd als dé begraafplaats voor de overleden inwoners van de voormalige gemeente Anloo, totdat er ook in Eext en in Spijkerboor in de zeventiger jaren van de 19^de eeuw kerkelijke begraafplaatsen werden aangelegd.

In eerste aanleg bestond de begraafplaats Anloo, aangeduid als het ‘oude deel’, uit vier gedeelten, maar in de loop van de tijd is er flink uitgebreid in noordelijke richting. De eerste graven op het oude gedeelte dateren uit de eerste helft van de 19^de eeuw en uit archiefonderzoek is bekend wie de oorspronkelijke kopers waren van de graven. Een interessant detail is dat kopers de helft van het aankoopbedrag moesten voldoen bij aankoop en het tweede gedeelte ‘in de week van de Zuidlaardermarkt’, een teken dat de geldeconomie in die tijd nog geen vanzelfsprekendheid was.

De foto toont de ‘oude’ ingang van de begraafplaats Anloo, met rechts van het midden een indrukwekkende treurbeuk van respectabele ouderdom.  Achter het toegangshek begint de middenlaan, die aan weerskanten begrensd wordt door prachtige oude beuken. Het eerste wat opvalt is een bordje op het hek, met daarop de aankondiging dat er, met toestemming van het gemeentebestuur van Aa en Hunze, een inventarisatie gemaakt gaat worden van historische monumenten en dat ook de toplaag van de grond betrokken zal worden in dit onderzoek.

Veel gedenktekens zijn in de loop van de tijd verloren gegaan door het ‘netjes’ willen houden van de begraafplaats. Dit hield meestal in dat gebroken stèle’s en andere kapotte delen van grafzerken werden opgeruimd. Daardoor is veel materiaal van cultuurhistorische waarde verdwenen. Bovendien is door een brand het archief van de begraafplaats verloren gegaan, zodat de informatie over wie waar begraven was niet meer te achterhalen is. Alleen op basis van de aanwezige grafmonumenten is vast te stellen wie waar ooit werd begraven. Er zijn echter nooit graven geruimd.

De Vereniging Historisch Anloo vond dat de tijd was aangebroken om in dit gestage proces van verloedering en teloorgang in te grijpen en dat de begraafplaats weer zijn plaats moet krijgen in het geheel dat de trots van een dorp uitmaakt. De vereniging heeft een project opgestart met de volgende doelstellingen:

• zoveel mogelijk informatie over de begraafplaats Anloo verzamelen, zowel uit geschreven bronnen en ‘oral history’ als ter plekke op de begraafplaats zelf. Te denken valt aan de exacte afmetingen, de (pre)kadastrale nummering, de mogelijke indeling, bestemmingen voor de verschillende bevolkingsgroepen, de aanleg van het middenpad met beuken e.d.
• Inventariseren en beschrijven op basis van een vast protocol van al hetgeen bovengronds nog aanwezig is van gedenktekens. Inventariseren met behulp van prikstokken wat in de loop der jaren onder het maaiveld is verdwenen. Het zo nauwkeurig mogelijk in kaart brengen van de oorspronkelijke indeling van de begraafplaats.
• Het in kaart brengen van al hetgeen uit funerair cultuurhistorisch opzicht voor het nageslacht bewaard zou moeten blijven. In overleg met deskundigen besluiten op welke manier de schade, ontstaan door de tand des tijds, hersteld zou moeten worden.

Speciaal over kindergraven is eerder een artikel gepubliceerd dat u hier vindt.